Afscheidsfotografie is steeds gewilder

Voor de editie van mei 2018 van Stadsnieuws ben ik geïnterviewd over mijn vak als afscheidsfotograaf. Hieronder lees je het artikel dat erover geschreven is.

—

Het is niet het eerste waar je aan denkt bij een uitvaart. Maar wanneer een dierbare overlijdt en je in de roes van je emoties bent, kan een reportage van een afscheidsfotograaf veel steun en troost bieden. Herinneringen die vervaagd zijn, kun je door het openslaan van een fotoboek weer nieuw leven inblazen. Je zie precies wie er op de uitvaart waren en kun jonge kinderen later laten zien hoe die dag was; ze nieuwe dierbare momenten geven.

De 38-jarige Evelien Vugs is afscheidsfotograaf. "Wanneer ik vertel wat mijn beroep is, krijg ik meestal vreemde blikken. Veel mensen kennen het ook nog niet. Maar hoe meer ik erover vertel, hoe meer begrip er komt." De Oisterwijkse heeft een éénjarige opleiding gedaan, alleen gericht op afscheidsfotografie. "Mijn docente was ermee begonnen door eigen ervaring, ik zelf ook. Mijn vader is zes jaar geleden overleden. Tijdens zijn uitvaart hadden zijn brandweercollega's een erehaag gevormd, waar ik tussendoor ben gelopen. Naderhand wist ik dit niet meer, ik had het niet echt opgeslagen. Toen ik de foto's zag, kwam alles weer terug." Evelien dacht toen niet direct: dit wil ik ook gaan doen. Maar een paar jaar later besefte ze hoe mooi dit was.

Een uitvaart beleef je vaak in een roes; je krijgt niet alles mee. "Vaak mis je stukjes, omdat je zo met emoties bezig bent. Je ziet eigenlijk helemaal niet wat er om je heen gebeurt en wie jou steun betuigt door bij een begrafenis of avondwake te zijn. Met afscheidsfotografie kun je die gaten opvullen." Een afscheid of uitvaart fotograferen is natuurlijk wel anders dan bij een bruiloft of geboorte aanwezig zijn. “In principe mogen mensen niet merken dat ik er ben. Niemand mag last van mij hebben, dus ben ik op de achtergrond aanwezig en ik doe mijn werk zonder dat het iemand stoort.  En zeker omdat je met mensen in rouw omgaat, moet je je enorm respectvol opstellen en zorgen dat je de juiste momenten te pakken hebt. Er is nergens zo veel liefde te zien als op een uitvaart. Deze liefdevolle momenten leg ik vast. Zoals mensen die elkaar  troost bieden, liefde voor elkaar hebben, handen die elkaar vastpakken of een arm om een schouder. Huilen én lachen, alles komt aan bod. Juist díe momenten geven later troost."

Ook kan Evelien foto's niet zomaar overal plaatsen of delen. "Dat ligt natuurlijk heel gevoelig. Ik moet er erg discreet mee omgaan. Na de uitvaart stuur ik meestal wat foto's op in bestanden die niet door iedereen te openen zijn en later stuur ik een berichtje wanneer de rest van de foto's klaar is. 'Geef maar aan wanneer jullie er aan toe zijn'. Want soms willen mensen wachten natuurlijk. 

Zo zijn er mensen die me er de dagen voor de uitvaart al bij willen, bij het sluiten van de kist, tijdens een avondwake of bij de koffietafel. Ook tijdens het plaatsen van een steen op het graf of het uitstrooien van as kan ik erbij zijn. En sommigen willen alleen beelden van de uitvaart. Dit is een persoonlijke keus. Iedereen is anders en daar moet je respect voor hebben. 

Evelien zorgt dat er binnen een week een mooie diapresentatie is die het verhaal van het afscheid verteld. Zodra de overige foto’s en een opzet voor het fotoalbum klaar zijn neemt zij weer contact met de nabestaanden op. “Dan ga ik langs om alles te bespreken. Natuurlijk kunnen er dan nog wijzigingen gedaan worden aan het fotoboek. Het is echt hun fotoboek en pas als het helemaal goed wordt het afgedrukt. Een persoonlijke benadering is hierin erg belangrijk.”  

Iedereen weet dat er verdriet is tijdens een uitvaart en dat probeert Evelien natuurlijk ook vast te leggen, maar het gaat vooral om de liefdevolle momenten. ”Bij een bruiloft is het praktisch het eerste dat je gaat regelen, bij een uitvaart is dat niet. Maar toch krijg ik alleen maar waardevolle en mooie reacties. Iemands overlijden kun je natuurlijk ook verwerken door er over te praten, het een plekje geven. Als zo'n fotoboek op tafel ligt geeft dat natuurlijk de perfecte gelegenheid. Het biedt veel troost te weten dat je nog iets tastbaars hebt. Details vervagen of gaan langs je heen. Veel van de dingen die je regelt, zijn er naderhand niet meer. Zoals de bloemen, de rouwauto en de kist. En als er kinderen bij de uitvaart betrokken zijn dan is het heel fijn als zij later de foto’s terug kunnen kijken en nog eventuele vragen kunnen stellen. " 

Het NCVA (Nederlands collectief van afscheidsfotografen) wil afscheidsfotografie graag meer onder de aandacht brengen. Evelien is hier als afscheidsfotograaf bij aangesloten. Het NCVA helpt bij het kiezen van een afscheidsfotograaf die kwaliteit biedt. De fotografen die erbij zijn aangesloten zijn gegarandeerd deskundig, betrouwbaar en transparant. ”Dit concept moet bekendheid krijgen. Ik hoor vaak achteraf: had ik hier maar  van geweten. En je kunt zoiets niet over doen. Mensen hebben dan spijt en dat wil ik voorkomen."

Evelien fotografeert ongeveer twee uitvaarten per maand, maar hoopt wel wat meer te doen. "Ik doe het vooral voor de mensen. Ik weet dat zij er veel aan hebben en wil dat niemand achteraf spijt heeft dat hij of zij er niets van wist. En natuurlijk rolt er ook weleens een traan over mijn wang. Da's normaal. Ik ben ook maar een mens. Zodra het mij niets meer doet, moet ik er ook mee stoppen. Want ik doe dit puur vanuit mijn hart."